پیشگیری و راه های درمانی رفلاکس در کودکان

رفلاکس چیست؟

یکی از عوارض شایعی که بسیاری از کودکان در دوران نوزادی تجربه می‌ کنند، رفلاکس معده است که نوعی اختلال گوارشی به شمار می آید و زمانی اتفاق می‌ افتد که کودک شیر را خورده و بعد از مدت بسیار کم به صورت استفراغ آن را بالا می آورد.

در چنین شرایطی نوزادان احساس بسیار نامناسبی داشته و هرگز احساس سیری هم نخواهند کرد و به دنبال آن گریه و بیقراری های کودک نیز افزایش پیدا می‌ کند.

البته توجه داشته باشید که بازگشت محتویات معده به دهان می‌ تواند آسیب‌ هایی را برای مری به همراه آورده که معمولاً متخصصان با استفاده از دارو درمانی و روش های مناسب می‌ توانند تا حد بسیار زیادی ریفلاکس کودکان را نیز کاهش دهند.

معمولا رفلاکس معده در کودکان تا سه ماهگی اول بسیار شایع خواهد بود و پس از تکامل رشد کودکان و بالاتر از سه ماهگی به طور کامل رفلاکس برطرف می شود و هرگز جای نگرانی نخواهد داشت.

علائم رفلاکس کودکان

از مهم ترین علائم ریفلاکس معده در کودکان می توان به استفراغ های مکرر و حالت تهوع اشاره کرد.

اگر کودکی به ریفلاکس معده مبتلا باشد برخی اوقات احساس گرسنگی شدید داشته و یا در مواقع بسیار زیادی سکسکه می کند.

این کودکان معمولاً همیشه گرسنه هستند و احساس سیری در آنها بسیار کم است، به همین دلیل به صورت دائم برای غذا بهانه گیری کرده و حالتی بی قرار و نا آرام دارند و ممکن است نفخ های شکمی را نیز تجربه کنند.

سرما خوردگی های مکرر، گلو دردهای مداوم و عفونت گوش از علائم رفلاکس معده خواهد بود.

کودکانی که به رفلاکس معده مبتلا هستند معمولا پوسیدگی دندان آنها بسیار سریع بوده و البته بوی دهانشان کمی بد و یا ترش مانند خواهد بود، این کودکان به سرعت کاهش وزن داشته و بلع سختی خواهند داشت و معمولاً در خواب شبانه والدین با آنها مشکل داشته و به سختی به خواب می روند.

کودکانی که به رفلاکس معده مبتلا هستند سوزش های مختلف و یا درد در ناحیه بالای شکم را تجربه می‌ کنند.

توجه داشته باشید که رفلاکس معده در کودکان به ویژه زیر سه ماه کاملاً شایع خواهد بود اما بهتر است که برای پیشگیری از این عارضه و درمان آن حتماً به پزشک مراجعه کنید تا کودکتان در بزرگسالی آسیب‌ های مختلف را تجربه نکنند و البته در این دوره راحت‌ تر می‌ توانند رفلاکس را تحمل کرده و درد و آسیب های جانبی را نیز متحمل نخواهند شد.

علت رفلاکس در کودکان

حلقه عضلانی بین مری و معده در نوزادان هنوز به طور کامل رشد نکرده است، که این عضله اسفنکتر تحتانی مری نام دارد.

وقتی این عضله به طور کامل رشد نکرده است، به محتویات معده اجازه می‌دهد تا به مری برگردند.

به مرور زمان، این عضله بزرگ می‌شود. در این شرایط، وقتی کودک چیزی را قورت می‌دهد عضله باز می‌شود و در مواقع دیگر کاملاً بسته است و محتویات معده را در همان جا نگه می‌دارد.

برخی از عواملی که در رفلاکس در نوزادان نقش دارند در کودکان شیرخوار شایع هستند و اغلب نمی‌توان از آنها اجتناب کرد.

این عوامل شامل دراز کش بودن در بیشتر مواقع و تغذیه با رژیم غذایی کاملاً مایع است.

گاهی ریفلاکس در کودکان می‌تواند ناشی از بیماری‌های جدی‌تری باشد، از جمله:

بیماری رفلاکس معده به مری

 در این وضعیت اسید کافی برای تحریک و آسیب به پوشش به مری وجود دارد.

تنگی دریچه پیلور

پیلور یک دریچه عضلانی است که به غذا اجازه می‌دهد تا از معده خارج شده و به عنوان بخشی از فرایند گوارش وارد روده کوچک شود.

در این حالت دریچه ضخیم شده و بزرگ‌تر از حالت طبیعی می‌شود، به دلیل این که دریچه ضخیم می شود غذا را در معده گیر می‌اندازد و مانع از ورود آن به روده کوچک می‌شود.

عدم تحمل غذایی

پروتئین موجود در شیر گاو رایج‌ترین محرک برای ریفلاکس در کودکان است.

ازوفاژیت ائوزینوفیلیک

در این بیماری بدن نوع خاصی از گلبول‌های سفید خون می سازد که به پوشش مری آسیب می‌رسانند.

این گلبول سفید ائوزینوفیل نامیده می‌شود.

سندرم ساندیفر

این عارضه باعث کج شدن و چرخش غیرعادی سر و حرکاتی شبیه تشنج می‌شود.

سندرم ساندیفر یکی از عوارض نادر بیماری ریفلاکس معده به مری است.

عوامل خطرساز ریفلاکس در کودکان

ریفلاکس در کودکان اتفاق شایعی است.

اما برخی فاکتورها احتمال بروز آن را بیشتر می‌کند،مانند:

• تولد زودرس
• بیماری‌های ریوی
• بیماری‌های تاثیرگذار بر سیستم عصبی
• جراحی قبلی روی مری

راه های پیشگیری و درمان رفلاکس

زمانی که نوزاد متولد می شود متخصصان و پزشکانی که در این زمینه فعالیت دارند به مادران آموزش می دهند که طی چه شرایطی به کودکان خود غذا و شیر دهند تا بتوانند ریفلاکس معده را نیز بهبود ببخشند.

پس از آن که کودک شما شیر و یا غذا را مصرف کرد بهتر است که او را به صورت عمودی نگه داشته و ضربه های آرام بر پشت کمر کودک وارد کنید تا بتوانید هوای موجود در معده را تخلیه کرده تا مشکلاتی مانند رفلاکس را تجربه نکند.

دود دخانیات می‌ تواند آسیب‌ هایی مخرب را برای کودکان به همراه آورد، در چنین شرایطی کودک را از دود دخانیات دور نگه دارید و اگر کودک شما با رفلاکس معده مواجه است، بهتر است در وعده های غذایی متعدد میزان کمی غذا را به او بدهید، با این روش معده کودک راحت می تواند خوراکی مصرف شده را هضم کرده و مشکلاتی مانند رفلاکس برای کودک بروز پیدا نمی کند.

در چنین شرایطی متخصصان توصیه می‌ کنند که اگر کودک شما شیرخوار است بهتر است که از شیر غلیظ استفاده کنید، زیرا شیری که بسیار آبکی باشد در معده کودک باقی نمانده و به راحتی از دهان بازگشت خواهد یافت.

بهتر است که اگر شیر خشک به کودکانتان می دهید، آن را با غلظت بیشتر تهیه کنید.

مصرف شیر گاو برای کودکان مبتلا به ریفلاکس مناسب نخواهد بود و بهتر است که حتماً کودک با شیر مادر تغذیه کند، زیرا سازگاری بیشتری با سیستم گوارشی او خواهد داشت.

اگر احساس می کنید که کودک شما به برخی خوراکی‌ ها و حتی شیرخشک حساسیت دارد سریعا شیر خشک را تعویض کرده محصول مناسب را تهیه کنید.

همه این عوامل بر پیشگیری از بروز رفلاکس موثر هستند، اما اگر کودک شما به رفلاکس معده مبتلا است، می توانید با رعایت همین چند نکته ساده شدت عارضه را کم کرده و بهترین روش را برای درمان در پیش بگیرید.

اگر برای درمان رفلاکس معده کودکان، اصلاح رژیم غذایی کودک و مادر کارساز نبود متخصصان برای پیشگیری از بروز آسیب‌ های بیشتر دارو درمانی را آغاز کرده تا بتوانند معده کودک را به حالت عادی بازگردانند.

متخصصان می توانند با استفاده از دارو درمانی و اصلاح رژیم غذایی کودکان و مادر این عارضه را بهبود بخشند، اما باید بدانید که در موارد شدیدتر اگر هیچ کدام از روش‌ ها کارساز نبود متخصصان با انجام عمل‌ های جراحی رفلاکس پیش آمده را نیز درمان خواهند کرد.

درمان خانگی رفلاکس کودکان

یکی از مشکلاتی که عموم کودکان در سنین مختلف آن را تجربه می‌ کنند ریفلاکس معده است، بازگشت اسید معده در مری و دهان ممکن است در کنار احساس ناخوشایند سوزش زیادی را برای کودکان به همراه آورد که قطعا برای آنها آزار دهنده و غیرقابل تحمل است.

بازگشت اسید معده به مری می تواند آسیب های زیادی را به همراه آورد و در مواردی باعث ایجاد آسیب به مری شده و منجر به تنگی مری و یا آسیب های دائمی خواهد شد.

پزشکان و متخصصان در کنار روش های درمانی و دارویی چند راه حل را پیش روی والدین قرار می دهند تا بتوانند با روش های خانگی و ساده میزان ریفلاکس کودکان را تا حد محسوسی کاهش دهند.

پزشکان توصیه می‌ کنند که کودکان مبتلا به ریفلاکس به هیچ عنوان از انواع غذاهای حاوی کافئین و انواع شکلات و نعنا استفاده نکنند.

مصرف انواع نوشابه، آب پرتقال و سایر غذاهای حاوی ادویه می‌ تواند رفلاکس را افزایش داده و به دنبال آن ترشح اسید معده نیز افزایش پیدا می‌ کند و این عارضه برای مدت طولانی ادامه خواهد یافت.

اما در موارد توصیه می شود که کودکان مبتلا به ریفلاکس بعد از مصرف غذا به هیچ عنوان دراز نکشند و یا هنگام خواب بهتر است که سر و شانه آنها تا حدی بالاتر از معده قرار بگیرد زیرا اگر معده به همراه مری در یک راستا باشند احتمال بازگشت محتویات معده افزایش پیدا می‌ کند.

در موارد برخی از کودکان به دلیل اضافه وزن و چاقی ممکن است رفلاکس را تجربه کنند پس بهتر است که در این شرایط با پزشک تغذیه مشورت کرده تا در کنار روش های اصولی برای کاهش وزن کودکان از رفلاکس معده نیز جلوگیری نمایید.

توجه داشته باشید اگر کودکان در سنی باشند که قادر به جویدن آدامس هستند می توانید با این فرآیند میزان بزاق دهان را افزایش داده و همین امر به خنثی سازی اسید معده کمک می‌ کند.

توجه داشته باشید که کودکان بالای ۴ سال قادر به مصرف آدامس هستند پس بهتر است که برای کودکان کم سن از این خوراکی پرخطر استفاده نکنید.

متخصصان این روش های ساده را پیش روی عموم والدین قرار داده و با رعایت آنها در کنار دارودرمانی می توانید میزان رفلاکس معده را نیز کاهش دهید.

رفلاکس معده اگر برای مدت طولانی ادامه پیدا کند و روش های درمانی انجام نشود خطرات زیادی را برای سلامتی کودکان به همراه خواهد داشت، بهتر است که این عارضه را جدی گرفته و از شدت گرفتن آن جلوگیری نمایید.

اگر متوجه می شوید که کودک شیرخوار شما به طور مداوم ریفلاکس معده را تجربه می‌ کند باید بدانید که این عارضه بر اثر رژیم غذایی نامناسب مادر نیز اتفاق می‌ افتد.

با این حال بهتر است که علاوه بر روش های درمانی برای کودکان مادر نیز رژیم غذایی خود را اصلاح کند و انواع غذاهای تند و چرب و نوشیدنی های گازدار را به طور کامل از رژیم غذایی خود حذف نماید.

استعمال هرگونه دخانیات و الکل باید به طور کامل ترک شود و از مواد غذایی حساسیت زا مانند آجیل، سویا و تخم مرغ استفاده نکنید.

مصرف دم کرده آویشن به شما کمک می‌ کند تا میزان رفلاکس کودک را کاهش دهید و البته غذاهایی که طبع سرد و مرطوب دارند برای کودک شما مضر خواهد بود.

تغذیه مناسب برای کودکان مبتلا به رفلاکس

خوراکی ها مستقیما تاثیر زیادی بر شیر مادر داشته و می توانند باعث بروز ریفلاکس معده در کودکان شوند و گاها باعث تشدید این عارضه خواهند شد.

حتی اگر کودکان در سنین بالاتر با رفلاکس مواجه هستند، بهتر است که چند مورد از خوراکی هایی که در ادامه ذکر می شود را از رژیم غذایی آنها حذف کنید تا معده آنها دچار رفلاکس نشده و خوراکی های مصرفی را باز پس نزند.

برای کودکانی که با رفلاکس معده مواجه هستند مصرف انواع شکلات و قهوه و کافئین مجاز نخواهد بود و البته مادرانی که در دوران شیردهی هستند بهتر است که از این خوراکی ها استفاده نکنند.

غذاهای سرخ کرده و تند و پر از ادویه نیز می‌ تواند مشکلات زیادی را برای کودک به همراه آورد، که البته اگر مادر نیز آنها را استفاده کند تاثیرات زیادی بر شیر داشته که نهایتا کودک رفلاکس معده را تجربه خواهد کرد.

مواد خوراکی اسیدی و انواع غذاهای آبکی مانند آش و سوپ برای این کودکان مناسب نخواهد بود و بهتر است به جای آنها از خوراکی های سالم و ارگانیک استفاده کنید.

متخصصان بر این باورند که بهتر است کودکانی که با رفلاکس معده مواجه هستند ۲ تا ۳ ساعت پیش از خواب هیچگونه خوراکی سنگین به آنها ندهید و البته در چنین شرایطی بهتر است که برای سیر نگه داشتن کودکان از انواع میوه جات و سبزیجات نیز استفاده نمایید، که از رفلاکس نیز جلوگیری شود.

تاثیر رژیم غذایی مادر بر ریفلاکس کودکان

با آغاز دوران شیردهی متخصصان به تمامی مادران توصیه دارند که برخی از مواد غذایی که می‌ تواند تاثیر نامناسبی بر سلامت و گوارش نوزاد داشته باشد را مصرف نکنند و تا پایان دوران شیردهی اگر از رژیم غذایی خود محافظت کنند کودکان از شیر مادر تغذیه کرده و هرگز مشکلات جانبی را تجربه نمی کنند.

توصیه می شود که حتما مواد غذایی آلرژی زا را بشناسید و بدانید که اگر آنها را مصرف کنید کودک شما ممکن است با مشکلاتی مانند ریفلاکس مواجه شود.

به طور کلی بازگشت شیر از معده نوزادان را ریفلاکس می نامند و زمانی که این اتفاق در طی روز بارها تکرار می شود باید بدانید کودک شما مبتلا به ریفلاکس شدید می باشد که برای برخی از کودکان خطرات و عوارض زیادی دارد.

هرگونه استفراغ پی در پی، عدم بلع درسته و یا خس خس سینه در کودکان از نشانه های جدی ریفلاکس می باشد که باید از سلامت کودک خود محافظت کرده و بدانید که اصلاح رژیم غذایی مادر تاثیر بسیار زیادی بر بهبود این عارضه دارد.

بهتر است در دوران شیردهی از میوه هایی استفاده کنید که میزان اسیدی بودن آنها بسیار محدود است.

زیرا مصرف این ماده غذایی باعث ایجاد ناراحتی در معده کودکان و نهایتاً منجر به بروز ریفلاکس می شود، به عنوان مثال میزان اسیدی بودن بعضی از میوه ها مانند پرتقال، نارنگی و تمامی مرکبات و سیب بسیار زیاد است و می تواند بر روی ریفلاکس کودکان اثر مستقیم داشته باشد.

البته باید بدانید که مصرف برخی از مواد خوراکی مانند گوجه فرنگی و حتی سس و رب گوجه فرنگی عامل جدی برای ریفلاکس نوزادان می باشد و بهتر است مصرف آن را بسیار محدود و تا حد ممکن حذف کنید.

به طور کلی گوجه سرشار از ویتامین سی می باشد و در دوران شیردهی باعث اسیدی کردن شیر مادر شده و منجر به ایجاد نفخ و ناراحتی و نهایت ریفلاکس و بازگشت شیر از سیستم گوارشی نوزاد خواهد شد.

پزشکان مصرف هرگونه غذاهای تند را برای مادر ممنوع اعلام کرده و معتقدند که می‌ تواند به تحریک بخش های داخلی معده کمک کند و این امر در بدن نوزادان با فلاکس های شدید بروز داده می شود.

مصرف برخی از انواع نوشیدنی های حاوی کافئین، غذاهای پرچرب و حتی غذاهای دریایی که حاوی مقدار زیادی جیوه می باشند برای نوزادان شیرخوار کاملا نامناسب بوده و تاثیر مستقیمی بر شیر مادر خواهد داشت.

از طرف دیگر مصرف الکل در دوران شیردهی هم برای مادر و هم برای نوزاد کاملاً خطرناک است و منجر به بروز ریفلاکس معده در حد بسیار شدید خواهد شد.

باید بدانید که رژیم غذایی مادر تاثیر مستقیمی بر سیستم گوارشی نوزادان داشته و ارتباط مستقیمی با مشکلات خاص مانند ریفلاکس دارد اگر مادر به طور پیوسته از غذاهای سالم و مغذی استفاده کند علاوه بر طعم خوب و غلیظ شدن شیر نوزاد تغذیه بسیار خوب و کاملی داشته و هرگز مشکلاتی مانند ریفلاکس معده را تجربه نخواهد کرد.

با این حال اگر متوجه می شوید که کودک شما با مشکلات خاص مانند ریفلاکس معده مواجه است بهتر است حتما با یک پزشک متخصص مشورت کرده و پزشکان تمامی راهکارهای مناسب را پیش روی مادر قرار می دهند.

رعایت همین نکات ساده باعث می شود تا شیر مادر کاملاً غنی و مقوی شده و طعم بهتری خواهد داشت و نوزادان شیرخوار هرگز مشکلاتی مانند نفخ و ریفلاکس را تجربه نخواهند کرد.

چه وقت لازم است به پزشک مراجعه كنيم؟

در صورتي كه كودك شما دچار ریفلاکس شد و علائم رفلاکس را داشت او را نزد پزشک ببريد.

بعد از بررسي وضعيت رشد كودك و اطمينان از سلامت وی و عدم وجود عوارض مختلف ناشي از اين بيماري، توصيه هایی به شما می دهد تا براي جلوگيري از ايجاد يا پيشرفت هرگونه عارضه احتمالي به طور منظم جهت انجام معاينات به وی مراجعه نمائيد.

در صورتي كه بيماري باعث ايجاد عارضه‌اي در كودك شده باشد در آن صورت بر حسب شرايط، پزشك تصميم به اتخاذ تدابير درماني و از جمله تجويز دارو خواهد گرفت.

مراقبت از کودکان مبتلا به رفلاکس

متخصصان از جمله دکتر سمانه عبدالمحمدی بر این باورند که بسیاری از کودکان ممکن است در سنین بسیار پایین و بعد از تولد مشکلاتی مانند ریفلاکس معده را نیز تجربه کنند، که البته با روش های بسیار ساده قابل کنترل بوده و البته در موارد شدیدتر با دارو درمانی بهبود پیدا می‌ کند.

متخصصان توصیه می‌ کنند که اگر کودک شما به ریفلاکس معده مبتلا شده است حتماً رژیم غذایی خود را اصلاح کرده و طبق زمان بندی های مشخص شده مواد خوراکی تعیین شده توسط پزشک را به او بدهید.

اما نکته مهمی که هنگام خواب کودک باید رعایت شود این است که کودکانی که به رفلاکس معده مبتلا می شوند ممکن است در خواب بازگشت مواد از معده را نیز تجربه کنند، به همین دلیل متخصصان توصیه می‌ کنند که آنها را در گهواره ها و یا به صورت شیبدار بخوابانید تا سر نوزاد بالاتر از بدن قرار بگیرد و بهتر است که این نوزادان حتما به پهلو بخوابند تا احتمال خفگی آنها در خواب کاهش پیدا کند.

شاید مقاله راه های درمان بی اشتهایی کودک (اطفال) براتون جذاب باشه.

منبع: Gastroesophageal Reflux in Children